r e k l a m a
r e k l a m a
 |
Promieniowanie ultrafioletowe
1. Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
2. Ambulatorium 'dermatolog.eu', Kraków
Słowa kluczowe: promieniowanie ultrafioletowe, ultrafiolet, definicja, terminologia, dermatologia.
Sugerowany sposób cytowania:
Śpiewak R: Promieniowanie ultrafioletowe. Dermatopedia 2013;2(pl):011.
DOI: 10.14320/dermatopedia.pl.2013.011
Promieniowanie ultrafioletowe (nadfiołkowe, nadfioletowe) to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 40 do 400 nm (co odpowiada zakresowi energii 30 eV - 3 eV), co umiejscawia je pomiędzy światłem widzialnym a promieniowaniem rentgenowskim. Zakres promieniowania ultrafioletowego dzieli się na UV próżni (długość fali 40-190 nm), dalekie promieniowanie ultrafioletowe (190-220 nm), UVC (220-290 nm), UVB (290-320 nm), oraz UVA (320-400 nm).
Źródła promieniowania ultrafioletowego: głównym źródłem UV jest słońce, spośród źródeł sztucznych należy wymienić solarium, kwarcówki, lampy stosowane w utwardzaniu polimerów, lampy bakteriobójcze, lampy rtęciowe, światła halogenowe, oraz niektóre typy lasera (lasery ekscimerowe, azotowe oraz trzecioharmoniczne lasery Nd:YAG). Ryzyko związane z narażeniem na promieniowanie UV zależy od długości fali.
Naturalne promieniowanie UVC praktycznie nie występuje na powierzchni Ziemi, ponieważ w całości jest pochłaniane jest przez atmosferę, podobnie jak promieniowanie próżni oraz dalekie UV. Sztuczne promieniowanie UVC jest wykorzystywane do odkażania (lampy bakteriobójcze). Znaczne ilości UVC powstają również podczas spawania w łuku elektrycznym. W skórze ludzkiej UVC pochłaniane jest zewnętrzne, martwe warstwy rogowe naskórka. Narażenie na znaczne dawki UVC może powodować stan zapalny skóry oraz uszkodzenia rogówki. Oparzenie UVC goi się stosunkowo szybko (zwykle w ciągu 2 dni), jednak może być bardzo bolesne.
UVB jest uważane za najbardziej niszczycielską postać promieniowania ultrafioletowego ponieważ w tym zakresie długości fali nie dochodzi już do pełnej absorpcji promieniowania przez powietrze atmosferyczne, a zarazem energia fotonów jest wystarczająca do uszkodzenia komórkowego DNA. Niewielkie ilości UVB są niezbędne do syntezy witaminy D w organizmie ludzkim. Jednak większe dawki tego promieniowania powodują rumień skóry (oparzenie słoneczne), stymulują rozwój raka skóry oraz zaćmy. Na szkodliwe działanie UVB najbardziej narażone są osoby pracujące na wolnym powietrzu. Większa część pochodzącego ze słońca UVB jest pochłaniana przez ozon górnych warstw atmosfery, dlatego istnieją uzasadnione obawy, że spodowowany przez zanieczyszczenia cywilizacyjne zanik warstwy ozonowej atmosfery zaowocuje wzrostem częstości raka skóry. Wąskie spektrum UVB (311-313 nm, tzn. TL01 lub narrow band UV) jest stosowane w nowoczesnych systemach do fototerapii chorób skóry.
UVA jest odmianą promieniowania ultrafioletowego, na którą jesteśmy narażeni w największym stopniu. UVA stymuluje opalanie skóry, czyli zwiększoną produkcję barwnika skóry (melanina). W przypadku nadmiernego wystawienia na UVA dochodzi ponadto do powstania rumienia skóry. Tylko niewielką część UVA pochłaniana jest przez ozon w atmosferze. Niewielkie dawki UVA są potrzebne do produkcji witaminy D w skórze. Nadmiar UVA powoduje grubienie i twardnienie skóry, osłabienie odporności immunologicznej organizmu oraz zaćmę. Większość medycznych urządzeń do fototerapii oraz solaria stosują lampy emitujące UVA.
Niepożądane efekty biologiczne promieniowania ultrafioletowego mogą zostać nasilone przez substancje chemiczne i leki (środki antykoncepcyjne, tetracykliny, sulfatiazol, cyklamaty, leki przeciwdepresyjne, frakcje smoły węglowej dodawane do szamponów przeciwłupieżowych, olej limetkowy, oraz niektóre składniki kosmetyków).
Przed promieniowanie ultrafioletowym chroni nas odzież (jednak nie w pełnym zakresie - przeciętna tkanina bawełniana zatrzymuje około 20% promieniowania), szkło, osłony na źródła światła sztucznego z tworzyw akrylowych i poliwęglanowych. Stosowane na skórę kremy i mleczka ochronne z filtrami UV nie zapewniają pełnej ochrony przed UV. Ryzyko związanie z nadmierną ekspozycją na UV wynika z faktu, że promieniowanie to jest niewidzialne i nie powoduje natychmiastowej reakcji skóry.
|
r e k l a m a
Bądź na bieżąco - obserwuj nas:
|
